https://cdn.shayanews.com/thumbnail/LUOmzSScdG4a/jBsGeh399ReOX5pRVLLgs_nuk_17aGwM__0hA_zveJg9UUHl03azk-FgzJFk1X_lywD44d3_Gi8,/nan-gilani-6.jpg

نان خانگی محلی در اغلب استان های کشور توسط زنان و دختران بیشتر در مناطق روستایی جهت مصرف خانوار تولید می شوند. از جمله ویژ گیهای منحصرد بفرد آنها علاوه بر ظاهر زیبا- خوشمزه بودن و عطر و طعم تازه داشتن می توان به بالابودن کیفیت مواد اولیه و طبیعی بودن مواد بکار رفته در آنها اشاره نمود. این گونه نان ها اغلب دارای ارزش غذایی بالایی نیز برای انسان بوده و هیچ قسمت به دور ریختنی و تلفاتی ندارند.

در شرق استان گیلان و در غرب استان مازندران یک نوع نان خانگی تهیه می شود که بر روی آتش هیزم و یا اجاق گاز تهیه شده و به آن نان خانگی ماهی تابه ای و در اصطلاح محلی " کلوبیج کشتا" گفته می شود که توسط اهالی بیشتر در اوقات صبح به عنوان "ورنَهَر" و در هنگام عصر به عنوان عصرانه"وَرچاشت" با مربای گل گاو زبان و غیره به همراه چای صرف می شود.

وعده های غذایی در بین گیلک زبان ها:

1- صبحانه(نَهَر)

2-غذای بین صبحانه و نهار(وَرنَهَر)

3-ناهار (چاشت)

4-عصرانه(وَرچاشت)

5- شام

طرز تهیه در ادامه مطلب:

https://s33.picofile.com/file/8484898942/%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA_%DA%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%B4%D8%A8_%D8%A8%D8%A7%D9%81%DB%8C2_page_0001.jpg

عکس: ستار فلکی مقدم

https://s32.picofile.com/file/8481779534/%D8%A7%D9%87%D9%86_%D9%BE%DA%86%D8%A7%D9%86.jpg

( آهن پچان ) /aahan pachaan/ منطقه ای در راه جواهرده(جوردی)رامسر که آثاری از ذوب فلز، در مقیاسی ابتدایی مشاهده شده و به مقدار زیادی براده های آهن در آن اطراف پراکنده است.

در این منطقه که یکی از گذرگاه های مالرو از راه پُتک به سمت جواهرده بود به دلیل وجود هیزم فراوان ذوب سنگ آهن برای استفاده آهنگرها انجام می شد. ذوب فلزات دیگر نظیر مس، روی و سرب و غیره هم دور از انتظار نیست که نیازمند پژوهش و بررسی میدانی بیشتری می باشد.

منبع: همشهری ONELINE

دریافت فیلم بارش برف

بارش برف در برخی مناطق کوهستانی غرب مازندران که از صبح امروز -چهارشنبه- آغاز شده بیشتر مناطق ییلاقی و ارتفاعات رامسر از جمله جواهرده و دهستان اشکور را سفیدپوش کرد.

https://cdn.mashreghnews.ir/d/2022/03/23/4/3433004.jpg

" جای ورپ دوشاو در میان سفره ما خالی است"

https://s32.picofile.com/file/8478637484/%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D8%AC%D9%84%D8%AF_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%AF%DB%8C.jpg

پیش­گفتار

"قُلْ سِیرُواْ فِی الأَرْضِ ثُمَّ انظُرُواْ كَیفَ كَانَ عَاقِبَه الْمُكَذِّبِینَ"

﴿سوره الانعام، آیه 11)

رامسر، از غربی ­ترین شهرستان­ های استان مازندران است. این شهر مقصد مناسبی برای استفاده همزمان از اکوسیستم ­های متنوّع جنگل، کوه و دریا همراه با اَماکن مقدّس مذهبی، قلعه ­های تاریخی، موزه ­ها و توریسم سلامت برای گردشگران داخلی و خارجی است. رامسر، سوّمین شهر پرباران کشور بعد از انزلی و بابلسر می­ باشد .چای، برنج، گل گاوزبان، مرکبات و فندق از مهمّترین محصولات کشاورزی و باغی آن هستند. این خطّه سرسبز از کشور ایران دارای مردمی خونگرم، پرتلاش و مهمان­ نواز است که با لهجه شیرین گیلکی صحبت کرده و به کار کشاورزی و دامپروری بیشتر در روستاها و حومه شهرها می ­پردازند. ساخت و سازهای شهری به سبک اروپایی از سال 1312 شمسی به بعد چهره جدیدی را برای آن رقم زد تا آنجا که هم­ اکنون یکی از بهترین شهرهای گردشگری در ایران و جهان به شمار می­ رود.

رامسر دیروز، دارای تاریخی درخشان و طبیعتی بسیار شگفت ­انگیز برگرفته از ساحلی زیبا، رودهای پرآب، جنگل­ های انبوه، مراتع سرسبز و کوهستان­ های پر برف در فصول سرد سال بود.

رامسر امروز، با ساخت­ و سازهای شهری و خیابان­ کشی از سال 1312 گسترش و توسعه یافت از این به بعد علیرغم ایجاد زیرساخت­ های مناسب برای توسعه گردشگری، رفته ­رفته از حریم طبیعت و دامنه­ های جنگلی آن کاسته و به حریم شهرنشینی در آن افزوده شد. در طول کمتر از یک قرن لطمه ­های زیادی بر این شاهکار طبیعت وارد آمد که جبران ناپذیر است.

رامسر فردا، نیازمند برنامه ­ریزی جامع جهت حفظ ذخایر طبیعی، فرهنگی، تاریخی و همکاری بیشتر مردم و سازمان­های مردم نهاد(NGO) است تا همچنان نام آن را در بخش­های مختلف توریسم شهری، روستایی و بر بلندای قلّه رفیع گردشگری پایدار نگه دارند.

در این کتاب سعی شده است با توجه به وجود منابع مُستدل از کتاب ها و منابع مختلف علمی، رامسر و تقریبأ هرچه در اوست با توضیحات جامع شرح داده شوند تا راهنمای مناسبی برای گردشگران، علاقمندان و پژوهشگران باشد و آنها را از مراجعه به منابع غیر مُستدل علمی و بعضأ مطالب غیر صحیح باز دارد. برخی مطالب و عکس ­های این مجموعه با کمک عبدالله کیوانی، موسی عطوفت شمسی (هِلِر)، مسعود عطوفت شمسی، سعید میرطالبی، محمدحسن کتابتی، علیرضا رضی­ کاظمی(وب سایت رامسرسیتی)، نظر شمشادی(یدالله حسن نژاد)، میثم تالش­ کاظمی، اینترنت، آقای مهندس کفاشی، آقای مهندس نحوی و آقای مهندس لاریجانی و سایر افراد علاقمند تهیه شده است. با تمام سعی و کوشش اینجانب با نگرشی علمی و به دور از گمانه ­زنی­های نادرست و گمراه­ کننده، اذعان می­ دارد این کتاب خالی از اشکال نیست،

در صورت تمایل می ­توانید انتقادات و یا پیشنهادات خود را به آدرس نگارنده ارسال فرمایید.

mwtokasi@yahoo.com تلفن :09366348680

توجه:

در این کتاب جاذبه های گردشگری شهرستان رامسر در سه بخش جلگه ای، کوهپایه ای و کوهستانی مورد توجه قرار گرفته و در بخش ضمائم شماره تلفن مراکز گردشگری، هتل ها، بومگردی ها و غیره لحاظ شده است. این کتاب به بسیاری از سؤالات دانش ­آموزان، دانشجویان، مهمانان، گردشگران، مهاجرین به رامسر، مدیران غیربومی و آنهائی که آشنایی کمتری با رامسر دارند، پاسخ می­ دهد و منبع دقیق و مناسبی برای راهنمایان تورگردی در این خطّه سرسبز در حاشیه جنوبی دریای خزر است.

*علاقمندان جهت تهیه این کتاب می توانند از طریق تماس تلفنی با نگارنده

(شماره تلفن: 09366348680) یا به آدرس های ذیل مراجعه حضوری فرمایند.

https://s32.picofile.com/file/8478663384/%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%B3%D8%B1_360.jpg

فروشگاه تهران

خیابان ولعیصر، نبش خیابان دكتر فاطمی، انتشارات بدرقه جاویدان

تلفن: 4-88975581

فروشگاه رامسر

میدان امام، جنب پل، كتابفروشی شمس

تلفن: 55254825-011

https://s32.picofile.com/file/8478266184/%D8%AA%D9%88%D8%AA_%D9%81%D8%B1%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D9%88%D8%AD%D8%B4%DB%8C_1_.jpg

عکس: محمدولی تکاسی(مرداد1403-جواهرده شهرستان رامسر)

https://s32.picofile.com/file/8478266226/%D8%AD%D9%84%D8%B2%D9%88%D9%86_%D9%86%D8%A7%D9%82%D9%84_%DA%A9%D8%B1%D9%85_%D9%87%D9%BE%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D8%A7.jpg

حلزون لیمنه آ- ناقل کرم کبد گوسفند و بز(هپاتیکا ...)

استفاده از چرای آزاد دام ها در مراتع علاوه بر فواید زیاد نظیر تامین ویتامین ها و اقلام مواد مغذی نظیر کربوهیدرات ها و فیبرهای سهل الهضم برای حیوان اغلب با مخاطراتی نظیر انتقال تخم انگل ها و یا حشرات ناقل بیماری همراه خوراک به داخل دستگاه گوارش حیوان است که می بایست مورد توجه پرورش دهندگان و تولید خوراک آماده برای حیوانات اهلی قرار گیرد.

یکی از میزبان های واسط و ناقل تخم انگل های دستگاه گوارش حیوان و انسان حلزون ها هستند .

https://metaorganon.com/wp-content/uploads/2023/08/%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%81%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%84%D8%A7-%D9%87%D9%BE%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D8%A7_.webp

به عنوان مثال چندین گونه از حلزون های آب شیرین می توانند به عنوان میزبان میانی برای فاسیولا هپاتیکا(کرم جگر گوسفند و بز ) عمل کنند، از جمله:

• Lymnaeatruncatula: این میزبان میانی شایع ترین میزبان فاسیولا هپاتیکا در اروپا و شمال آفریقا است.
• Lymnaea viator: این گونه در آمریکای جنوبییافت می شود و یک میزبان واسط مهم برای فاسیولا هپاتیکا در منطقه است.
• Pseudosuccinea columella: این گونه در آمریکای شمالی و جنوبییافت می شود و یک میزبان واسط مهم برای فاسیولا هپاتیکا در منطقه است.
• Galba truncatula :این گونه در اروپا یافت می شود و میزبان میانی مهمی برای فاسیولا هپاتیکا در منطقه است.
• Radix auricularia: این گونه در اروپا یافت می شود و یک میزبان واسط مهم برای فاسیولا هپاتیکا در منطقه است.

چرخه زندگی فاسیولا هپاتیکا:

چرخه زندگی فاسیولا هپاتیکا پیچیده است و شامل چندین مرحله، از جمله تولید مثل غیرجنسی و جنسی است. در اینجا شرح مفصلی از چرخه زندگی کرم فاسیولا هپاتیکا آورده شده است:

• تخم: چرخه زندگی زمانی شروع می شود که کرم های بالغ در مجاری صفراوی میزبان (معمولاً یک پستاندار گیاهخوار) تخم تولید می کنند. تخم ها از طریق مدفوع از میزبان خارج می شوند و می توانند چندین هفته در آب زنده بمانند.
• میراسیدیوم(Miracidium): زمانی که تخم‌ها در معرض آب قرار می‌گیرند، در مرحله لاروی شنای آزاد به نام میراسیدیوم از تخم خارج می‌شوند. میراسیدیوم در آب شنا می کند و به دنبال یک میزبان حلزون مناسب می گردد.
• میزبان حلزون: هنگامی که میراسیدیوم میزبان حلزون مناسبی پیدا می کند، به بافت های حلزون نفوذ می کند سپس میراسیدیوم به یک اسپوروسیست تبدیل می شود که برای تولید ردیای متعدد تحت تولید مثل غیرجنسی قرار می گیرد. و با تولید مثل غیرجنسی هزاران سلول دختر به نام سرکاریا (cercariae) را تولید می کند.
• سرکر (cercariae): سرکاریاها از حلزون رها می شوند و در آب شنا می کنند و به دنبال میزبان مناسب می گردند.
• متاسرکر: سرکاریاها می توانند روی گیاهان آبزییا سایر بسترها ایجاد شوند و در آنجا تبدیل به متاسرکریا می شوند – مرحله عفونی میزبان نهایی.
• عفونت میزبان:هنگامی که یک پستاندار گیاهخوار گیاهان آلوده را می خورد یا آب آلوده می نوشد، متاسرکریا در دوازدهه سیست شده و به دیواره روده نفوذ می کند. سپس برای چندین هفته از طریق پارانشیم کبد مهاجرت می کنند تا در نهایت به مجاری صفراوی برسند و در آنجا به کرم های بالغ تبدیل می شوند.
• کرم بالغ:کرم‌های نر و ماده در مجاری صفراوی جفت می‌گیرند و تخمک تولید می‌کنند و چرخه زندگی را کامل می‌کنند.

فاسیولا بیشتر در استان های شمالی خصوصا گیلان و بیشتر در بندر انزلی دیده می شود. ولی اکنون چند استان دیگر نیز گزارشات موثق وجود دارد از جمله لرستان و کرمانشاه و کهگیلویه و بویراحمد. شاهی آبی، فندق آبی، بولاغوتی (در یاسوج) بلمک (در لرستان) نیز منبع آلودگی است. این انگل عمدتاً گوسفند و گاو را آلوده می کند، اما انسان نیز می تواند با مصرف شاهی یا سایر گیاهان آب شیرین آلوده شود.

منبع: جهت کسب اطلاعات بیشتر:

https://metaorganon.com/fasciola-hepatica-test/

https://s28.picofile.com/file/8465665692/mwtokasi_yahoo_com.jpg

کوه وَژِک در ابتدای روستای نمونه هدف گردشگری شهرستان رامسر از استان مازندران با ارتفاع 2522 متر از سطح دریای خزر واقع است. برخی بر این باورند که واژه "وَژک" به معنای گناهکار در مقابل واژه " آنژِک" به معنای بی گناه در زبان اوستایی است.

برخی بر این باورند که واژه وَژک از "وَچِک" و " وَچه" و به معنای تکرار آمده است. در دشت بالای این کوه که سراگاهی نیز در آنجا وجود دارد در گذشته ها به وجود استخر آب با لاک پشت در آن اشاره شده است.

از سخن بزرگترها، وجود گورهای گبری و کشف خمره های سکه و تعدادی از آثار باستانی در بالای این کوه به همراه قبور دوطبقه و سه طبقه در نزدیک آنتن تقویت تلفن همراه بر روی آن می توان احتمال داد که روزگاری این کوه از اهمیت و قداست خاصی برای امرای محلی و حاکمان وقت در دوره اشکانیان و قبل تر برخوردار بوده است.

برخی نیز بر این باورند که گناهکاران را از بالای این کوه پرتاب می کردند و برخی کاربری این کوه را به خاطر موقعیت جغرافیایی و احاطه بر مسیر ترّدد افراد از سمت شمال، شرق و غرب جواهرده به عنوان برج دیده بانی منظور داشته اند.

منطقه ای به نام "مُرده گِ تَلِه" در ضلع جنوبی آن وجود دارد که مردم محلی بر این باورند که هر وقت ریزش نماید یکی از بزرگان جواهرده دار فانی را وداع می کند. از بالای این کوه نیز راهی مالرو به سمت جواهردشت یکی از ییلاقات خوش آب و هوای رحیم آباد کلاچای از توابع شهرستان رودسر(نام قدیم ملاط) وجود دارد. این کوه دارای گیاهان دارویی کمتر شاخته شده و جنگلی با درختان نیمه متراکم در ضلع شمالی است.

کوهی به نام وژک نیز در روستاهای اطراف سیاهکلرود از توابع رحیم آباد شهرستان رودسر وجود دارد.

مسیر این کوه از چشمه آبعلی تا نوک قله آن و دَکل آنتن تقویت کننده امواج تلفن همراه که دارای شیبی بسیار تند و نفس گیر است تقریبأ در حدود نیم ساعت راهپیمایی است.

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Pattachitra_artist_at_work_in_Odisha%2C_India.jpg/800px-Pattachitra_artist_at_work_in_Odisha%2C_India.jpg

https://s23.picofile.com/file/8448452268/%D9%85%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%AC%D9%86%DA%AF2.jpg

https://media.mehrnews.com/d/2016/04/25/3/2059512.jpg?ts=1486462047399

کارهای کوچک برای زنده نگهداشتن فرهنگ بومی

تمام زندگی انسان به اندیشه و تلاش او برای ساختن فردایی بهتر بستگی دارد. سینمای هالیوود با اشاعه و ترویج فیلم های غیراخلاقی توانسته است فکر و ذهن جوانان کشورهای جهان را منحرف نماید حتی برای کودکان نیز انیمیشن ها و کارتون های گران قیمت و فیلم های سه بُعدی می­سازند. بدیهی است اگر امور غیراخلاقی در جامعه­ای ترویج شود فرصت فکرکردن از مردم گرفته خواهد شد. فیلم هایی که اساس یک خانواده را هدف گرفته­اند با جنگ نرم و ابزاری نظیر فیلم و شبکه های مجازی و ساختن فیلم هایی نظیر تایتانیک(تلفیقی از عشق و رُمان)، سریال تلویزیونی پا به پای خانواده کارداشیان ها[1]، آزادی همجنس گرایی[2] در اروپا و آمریکا و توسعه شبکه های ماهواره و نصب دکل های تقویتی در کشورهای عربی از جمله قطر به تدریج در طی سال­ها موجب کم­شدن حجاب فرهنگی و عفاف در جوامع شهری و روستایی و مردم کم ظرفیت و کم سواد در جهان به ویژه در جوامع آسیایی نظیر کشور ایران شده است[3]. بقول بعضی ها، سینما همان آینده است و آینده جهان را با ساخت فیلم هایی خیال انگیز در اذهان مردم جهان رَقم خواهند زد.

در فیلم ماموریت غیرممکن(سقوط) محصول 2018 یک گروه تروریستی جدید به نام حواریون ایجاد شده است که در حال عملیات تروریستی در نقاط مختلف دنیا هستند. در این میان؛ هانت و گروهش مأموریت پیدا می کنند تا سه کلاهک حاوی پلوتونیم که قرار است در برلین توسط حواریون خریداری شود را پیدا کنند. نقشه حواریون منفجر کردن سه مکان مذهبی مهم بر روی زمین است: واتیکان، کعبه و قدس. این فیلم به فارسی نیز ترجمه شده است.

[1] -پابه‌پای خانواده کارداشیان:به شکل اختصار KUWTK) یک سریال تلویزیون واقع‌نما آمریکایی است که از شبکه کابلی ئی! پخش می‌شود. تمرکز سریال بر روی زندگی شخصی و حرفه‌ای خانواده کارداشیان-جنر است. ایده آغازین سریال توسط رایان سیکرست شکل گرفت و او به شکل همزمان مدیر اجرایی تولید هم بود. پخش ابتدایی سریال در ۱۴ اکتبر ۲۰۰۷ بود. سریال تبدیل به یکی از طولانی‌ترین سریال‌های تلویزیون واقع نما در کشور آمریکا شد. فصل دوازده سریال در ۱ می ۲۰۱۶ پخش شد. تمرکز سریال به طور عمده بر روی خواهران کیم، کورتنی و کلویی کارداشیان و خواهران ناتنی‌شان کندال و کایلی جنر است. مادر آن‌ها کریس جنر و برادرشان راب کارداشیان نیز در سریال حضور دارند. پرداختن به دنیای مُد لباس و ناخن و فروش محصولات آمریکایی از طریق خانواده کارداشیان، ثروتی هنگفت را برای سرمایه داران آمریکایی فراهم کرده است.

[2] -روان‌شناسی یکی از اولین رشته‌های علمی بود که همجنس‌گرایی را به عنوان پدیده‌ای مجزا بررسی کرد. سالیان درازی طی قرن بیستم و همچنین پیش از آن، روان‌شناسی رایج و استاندارد زمانه، همجنس‌گرایی را در قالب الگوهای آسیب‌شناسانه و به صورت یک بیماری روانی مشاهده می‌کرد. مطالعات علمی در مبحث همجنس‌گرایی به مرور زمان نشان داد که مستندات تجربی از دسته‌بندی همجنس‌گرایی به عنوان یک اختلال پشتیبانی نکرده و محسوب نمودن آن به عنوان یک بیماری پایهٔ علمی ندارد. پیشفرض‌های رایج در خصوص هنجارهای اجتماعی در زمان قدیم، و جامعهٔ آماری یک‌طرفه‌ای که از نمونه‌های «رسمی» (شامل اشخاص مراجعه‌کننده برای مشاوره یا اشخاص دستگیرشده توسط سیستم قضایی) تشکیل شده بود، علت اصلی طبقه‌بندی همجنس‌گرایی به عنوان یک اختلال روانی در نسخه‌های پیشین منابعی مانند راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی به حساب می‌آید.

[3] -جهت کسب اطلاعات بیشتر:رابطه تهاجم فرهنگی غرب و کارکرد خانواده های ایرانی

https://journals.ihu.ac.ir/article_201643_107cff4195ef65e09578cfec7c1a6f84.pdf

گیلکی رامسری( زن بد)

یِه کولاک روز یِه نفر بوشا قهوه دکان دل شایعه بوکورده فلان کَس که اسم و رسمی دَشته، بوشا شهر دِل عَملگی کانِه. خوشترِه زمین دَارِه، مال دَارِه، وَگ وَچه دَرِه همه دَس وِگیته بوشا شهر فَعلگی کانِه! یِه مرد رِند بوگوتِه: اُن" جوانمرگ مُردن اولاد نوبا"، آدم زرنگی با. وَنه بوشوم شهر تَه و تویِ ویِ کارا دَر بی یَرِم. پُرسان پُرسان بوشا میدان تره بار دِل وِرِه پیدا کُرده بگوتِه مو امشُب جا ندارِم بُخواسِم تو کوجار خواسَنِه مِرَم تی مهمان باشِم. اُن بگوتِه مو دو تَه زِنِه دارِم ایشان وسط خواسَنِم تو هر جا خَنِه بُخواس. مردکه شاخ در بی یَردِه بگوتِه مو هر جا تو بوگی خواسَنِم! شُوب، بُشان بُخواسُن بِدَن مردکَه بَشا یِه مَچِّد دِل بَنه بُخوات. بگوتِه تکلیف چی یَه مِرَم هیجِه خواسَنِم.

نصف شُب مردکَه گَب دَر بِمَه وِرِه بُگوتِه:

مَو دِه مَن خوشته زن گِه دَس اسیر بام. همَش آعلی گارسِن کُرده شونوبا مهمانی.خوشته ارث پدره می چُم مِداد کَشَه! هَمَش جَر و ماجَر دِشتیم. دَر و هَمسادِه دیم دِ مِرَرِه آبرو نمانِسه با. مِره به تنگ دَر بی یَرده با. می سر مو از فکر و خیال همَش بَکِلِس. می بچه ها هم خرج و بَرج شان سر به آسمان زَه. آخِرش اُشانِ دَس وُروتِم بِمَم شهر دِل یِه کم راحت باشِم، روی آسایش بَنِم. پَک پوله خیلی دَشتِم، اَعیانی زیندگی بوکوردِم ولی خیلی زود فِریب بُخواردِم. فکر بوکوردم علی آباد هم شَهری یَه! اَلَن مو دوتَه زنِه دَرِم. هر دو تَه هَمرَه دعوا بُکردِم. هر دو تَه خانه دَارِن یکی ای طرف مَچِّد یکی اُ طرف مَچّد. مو هم اُشان وسط، مَچّد دل خواسَنِم تا بِنیم بعدها خدا چی خَنِه!.

مرد رِند بگوتِه:

مو تی کارِه سر دَر هَردِه نوتونِم. اَمِه محل مَن یِه مَثَل دِرِیم. اُنَم اینِه:" زمین دار و وِشنا خواس دو زن دار و تِنها خاس". وَگرد بی یَه خوشته خانه و سِرا، سَر. تی وَگ وَچه چی گناهی بوکوردن! تی زنِه بد در بِمَه!

مردکه وِرِه بُگوتِه: اَی اَبار دِ نُگو. وَگِردِسِن گَبِ، دِ نزن. مو دِ روی برگَشت به خانَه نِدَرِم. ایجه هم خوشته آقایَم هم خوشته نوکر. نه مو به کسی کار دَارِم نه کسی با مُو. روزگار سختی یَه. اَلَن هرچی فکر کانِم گونِم: خدایا بونو روزی هم اَمِه روی آسایش و عزّت و احترام بِنیم.

مرد رِند بوگوتِه: "زن تونِه آدم تاج بر سر بوکونه زن تونِه آدم خاک بر سر بوکونه"

به قول قدیمی ترها : "آغوز بیشکن بَن وی لافَه- می سر بیشکن بَن وی طالَع!"

جواهرده تا سال 1404

محمد ولی تکاسی

mwtokasi@yahoo.com

https://s27.picofile.com/file/8457662426/14001003000549637759707463889667_55516_PhotoN.jpg

ظهور و پیدایش شاخه ­های جدید گردشگری در جهان مثل گردشگری سلامت، مذهبی، دریایی و دیگر شاخه های فعلی آن نظیر اکوتوریسم و تاریخی حاکی از اهمیت رشد و گسترش این صنعت در مناطق مختلف جهان با توجه به امکانات باستانی و طبیعی آنها خواهد بود. به همین دلیل هر کشوری که آرزوی رونق این صنعت را داشته و دارد سعی می­ کند راهکارهای مختلفی برای معرفی توانمندی های گردشگری منطقه خود به دیگران را به کار گیرد تا حجم بیشتری از گردشگران را به سمت مرزهایش جلب نماید. حذف روادید، پایین آوردن هزینه سفر و اقامت در منطقه، ایجاد انگیزه های مختلف مثل جشنواره های خرید و برگزاری بازیهای سنّتی و ورزشی از جمله راهکارهایی برای جلب نظر گردشگران و در نهایت رونق صنعت گردشگری درکشورهایی نظیر ایران بوده است .

بر اساس سرشماری سال 1390 جمعیت جواهرده به 9800 نفر(2400 خانوار) افزایش یافت. در سال 1395 نیز سرشماری عمومی در کشور انجام شد و احتمال می رود با توجه به خوش نشین بودن منطقه و امکان عدم سکونت در فصول پاییز و زمستان به دلیل برودت زیاد هوا، آمار جمعیت محلی ساکن در ییلاق جواهرده از این هم کمتر شود(1) . کما اینکه ما در سالهای اخیر،کمتر شاهد سکونت افراد محلی و بومی در فصل تابستان در جواهرده و افزایش تعداد گردشگران هستیم.

به نظر می رسد عواملی نظیر مهاجرت افراد محلی، افزایش قیمت کرایه منازل استیجاری و خرید مواد خوراکی و افزایش هزینه زندگی، برگزاری کلاسهای فوق العاده نظیر کلاس زبان و جبرانی دانش آموزان رامسری در فصل تابستان، نگرانی مردم از وضعیت وخیم رو به رشد ساخت و سازهای غیر منطقی و به دور از اسلوب و قوانین مطابق با منطقه گردشگری و غیرهمگام با بافت سنّتی که فقط جیب بانک های وام دهنده را پر می نماید و همچنین راه یابی افراد غریبه به جواهرده جهت خوشگذرانی و هنجارشکنی برخی از این افراد به اصطلاح متجدِّد و نوگرا به باورها و اعتقادات مردم این ناحیه، همه این عوامل می تواند موجب عدم رغبت مردم بومی منطقه به گذراندن اوقات فراغت در جواهرده شود. (نظر شخصی نگارنده).

هجوم مسافران و گردشگران برای یک یا چند روز و نبود امکانات زیرساختی نظیر جاده آسفالته در برخی مسیرها، عدم رعایت بهداشت محیط در اماکن مناسب جذب گردشگران، با توجه به تصویب طرح های خرد و کلان و جذب اعتبارات، بازسازی بافت سنّتی، احداث چند بوستان جنگلی، وجود اتاق ها و یا خانه ها و هتل ها بدون پارکینگ مناسب و غیره همگی دست به دست هم داده اند تا عرصه بر مردم محلی و بومی که سال ها به دور از هیاهوی شهری و مشکلات عدیده به دامان طبیعت پناه می بردند، تنگ و تنگ تر شده و دیگر نتوانند روی آسایش و آرامش را ببینند.

بر اساس نتايج حاصل از بررسي شاخص های عمده بخش گردشگری در سند چشم انداز کشور (1404-1384) از عمده دلایل عدم پیشرفت و توسعه گردشگری بر طبق برنامه های توسعه اقتصادی کشور چنین اعلام شده است:

1- عدم بهره برداري مناسب از حجم عظيم آثار تاريخي، فرهنگي و طبيعي متنوّع و جذاب كشور علی الخصوص در مناطق ییلاقی و خوش آب و هوای کشور نظیر جواهرده.

2- عدم كفايت اعتبارات دولتي براي پژوهش، حفاظت، مرمت، احياء و معرفي اين آثار ارزشمند و در معرض نابودي قرار گرفتن يا به فراموشي سپرده شدن اين آثار مهم تاريخي، فرهنگي و طبيعي.

3-عدم بستر سازي براي سرمايه گذاري مُستمر در تأسيسات و تجهيزات گردشگري كه باعث مُستهلك شدن اين تأسيسات و كاهش بهره برداري مناسب از آنها گرديده است.

لذا می توان احتمال داد که ادارات، ارگان ها و نهادهای دولتی و یا وابسته به دولت نتوانستند امور مربوطه به رشد و توسعه گردشگری را با اقتصاد بیمار وابسته به نفت به نحو اَحسَن انجام دهند.

اگر چه در این راستا تعدادی از مسئولین کشوری، استانی و شهرستان نهایت سعی و تلاش خود را نمودند ولی در مسیر خلاف آب شناکردن در بعضی مواقع، مانع تراشی ها و مشکلات زیادی را نیز به همراه دارد. اگرچه پیش بینی شده است ایران تا سال 1400 بیش از 14 میلیون گردشگر داشته باشد ولی در برخی مناطق هنوز کارهای شایسته و بایسته برای جذب گردشگران انجام نشده است.

رشد قارچ گونه ساختمان ها و آپارتمان ها در جواهرده و مسیرهای بین راهی آن بدون برنامه ریزی قبلی، آزمایش مکانیک خاک و بر اساس سلیقه و هزینه های مالک /مالکان جهت کسب سود و درآمد بیشتر در آینده ای نزدیک ما را با حجم انبوهی از مشکلات نظیر تأمین آب آشامیدنی سالم، دفع نامناسب زباله و فاضلاب، آلودگی رودخانه ها و جنگل دست کاشت مواجه می سازد. در نهایت تبدیل شدن جواهرده در سالهای آتی به صورت روستایی با کوه هایی بی­آب و علف و به دور از مناظر طبیعی و جنگلی طبیعی و اسیرشده در چنگ مشتی آهن و سیمان، امری محال و دور از انتظار نخواهد بود.

با توجه به سیاست کلان بخش گردشگری و توجه به دستورالعمل کلّی اهتمام به امر ميراث فرهنگي, تاريخي و طبيعي كشور که وظيفه اي است همگاني، می توان اذعان داشت که نقش مردم و فعالیت نهادهای مردم نهاد(NGO) جهت کمک در اجرای فعالیت های دولتی کمتر به چشم می آید که نتیجه این کم توجّهی مسئولین محترم را شاهد هستیم.

همگام با طرح های عمرانی در حال اجرا در جواهرده با وجود دو رودخانه در شرق (ناوکَش دره) و غرب (اسبی آو کَش) در دو طرف جواهرده به یک سیل برگردان در وسط ده جواهرده جهت هدایت روانآب های سطحی و نزولات جوی نیز می تواند مدنظر قرار گیرد. علیرغم انجام کارهای آبخیزداری موجود بر روی رودخانه، انجام تراس بندی در دامنه کوه های منتهی به چشمه برتُل از بالای آبشار دارالوداع و کاشت نهال در بالادست جواهرده (غیر از مرتع قرق شده سُردانه کول=تاک سر) جهت پیشگیری از وقوع خطر سیل و هجوم بهمن و صدمه رسیدن به مردم و خانه های آنها مورد نیاز است.

کارشناسان محیط زیست، منابع طبیعی، گردشگری و میراث فرهنگی، مسکن(از نظر ترکیب و رنگ در طرّاحی سازه ها جهت ایجاد آرامش) و کارشناسان شاغل در اقتصاد توریسم و تورهای گردشگری همه متفّق القول هستند که جهت قدم نهادن در مسیر درست گردشگری، ارزآوری مناسب، ایجاد اشتغال، تهیه بِرَند برای محصولات کشاورزی نظیر فندق و گل گاوزبان و حفظ میراث ناملموس نظیر مهمان نوازی اهالی و نان محلی (کلوبیج کِشتا) و ده ها صنایع دستی خانگی و تجهیز امکانات جواهرده با حفظ بافت سنّتی و خانه های قدیمی و با توجه به وجود مناظر طبیعی و بِکر و حفظ آنها برای نسل آینده، نیازمند یک حرکت بسیجی و جهادی برای تهیه طرحی جامع و فراگیر با شرکت نهادهای ذیربط، همکاری مردم و سرمایه گذاری بیشتری بر روی آموزش و فرهنگ عمومی گردشگرپذیری از طریق رسانه های جمعی، افزایش افق دید و بینش مسئولین و استفاده از نیروی کارشناسی در جلسات هم اندیشی با استفاده از تجربیات کشورهای همسایه می باشد.

منابع مورد استفاده:

1-سند چشم انداز توسعه بخش میراث فرهنگی وگردشگری کشور ایران (1384 تا 1404).

https://www.chht-sb.ir/fa/newsview/54

2-کشکول (http://www.emadezzati.blogsky.com/1392/03/01/post-173/)

کوه به کوه نرسنه اَمّه آدم به آدم رِسَنه!

کار بیهوده کردن از نادانی­یَه. فضولی کردن تو کار دیگران، پشت سر مردوم صفحه نیَن. فلانی راس بوشا، فلانی کژ بوشا همه از بی فکری­یَه. بَچسب به کار و زیندگی خودش. تا اَلَن فکر بوکرده بی: کوجای ای دونیا هِسّه.

"تی شکم وَنه پُلا پُرا کُنِه تی تَنِ رَخت". دونیا باره(غذا) هم بُخواری تا تی دل خوش نباشه تِرِه وَنِکَنه. تِرَرِه خون و گوشت نوبونه. ای دونیا دل غم همَش ویشتره تا دل خوشی. کِوی گِه مثان(مثل بره گوسفند) نوباش که به کَم قانع نی یَنه!. هِچ وَخت(وقت)، رضایت نداره بقیه از اون ویشتره دَشتِه باشِن.

تی دل خوشی اگر به مال و ثروت روزگاره. "تی کلوبیج هم پیتَه"!. دونیا هِچ کس رِه وفا نوکورده با. به ای دونیا دل دانوبوس. تی سلامتی به تبی بَنده، تی دونیا هم به شبی.

همه آرزو کانِن جات تَره(بالاتر) بوشون. تا کوجار تونِن جار بوشِن فقط خدا دانه و بَس. بعضی ها خوشته پایَه روی کلّه دیگران نی یَنِن هوتَه هم جاتّره(جاتَّه)(بالاتر) شونون. بعضی ها هم مردوم زیرپایَه خالی کانِن تا جاتّر بوشون.

آخرش چی. هِچ چی به هِچ چی!!!!.

بدکننده خودش کَشَنِه. هر کی دونیا دل خوشته نتیجه­ی کارایَه وینه. چه کار خوب باشَه چه کار بد. "کوه به کوه نرسنه اَمّه آدم به آدم رسَنه". تا تونه به اطرافیان خودت خوبی بوکون تا خدا هم تی عاقبتِه به خیرا کونه. تو مردوم دَس بگیر تا تی سختی روزِ هم یه نفر دیگر تی دَسِ بگیره. این به آن دَر. تی سخت روزه آدمه بیشناس. "وِرِه سَر و چُمه گیر"(رسیدگی کن) تا خدا هم از تو راضی باشه.

تو نیکی می­کن و در دجله انداز که ایزد در بیابانت دهد باز.

اسطوره سیاگالش
محمد ولی تکاسی
mwtokasi@yahoo.com

مقدمه

مردم در هر منطقه ای به تنا سب محیط جغرافیایی و اکولوژی، زبان و ادبیات، دست آفریده ها، باور های دینی و  غیره دارای افسانه ها و داستان هایی زیبا، شگفت انگیز و گاهأ خارق العاده  دارای قهرمان و اسطوره هایی با قدرتی بیشتر از توان جسمی و روحی انسان ها ولی در خور فهم و دانش افراد همان جامعه وجود دارند.  افسانه ها، قصه های خیال انگیز درباره موجودات خیالی­اند که از اندیشه، اعتقاد، آرزو، رنج ،ترس، امید وناشناخته های زندگی انسان ها شکل می پذیرند  این‌ روایات شکل ساده ای دارند و به شرح‌ وقایعی می پردازند که نبرد میان خیر و شرّ، مرگ و زندگی و سرانجام پیروزی خوبی بر بدی است. اين رویدادها چنان در کنار هم قرارمی گیرند که قهرمان به کمک عوامل غیرطبیعی به پیروزی برسد. شخصیت های افسانه ای ازنظرظاهر و رفتار به موجودات عادی شبیه هستند اما توانایی هایی دارند که در موجودات عادی دیده نمی شود ضمن آنکه همیشه یک اتفاق دوراز تصوّر آنها رابه ایده آل می رساند .درمنابع اسطوره های ایرانی " گئوش " gaus " ایزد نگهبان و سرپرست چهارپایان مفید و دام های موجود در جنگل و کوهستان است . دراوستا ، ایزدی دیگر نیز بنام  درواسب "drrasp " نیزاین وظیفه را بر عهده دارد . باتوجه به سپردن نگاهبانی رمه ها(گله ها)  دراوستا به ایزد گئوش (گاو ) و درواسپ ( اسب )  درمی یابیم  که در کنار گاو  با جایگاه مقدس، اسب نیز در نزد ایرانیان از اهمیّت زیادی برخوردار بوده است .
  ای درواسپ  ! ای نیک ! ای تواناترین !
مرا این کامیابی ارزانی ده که آفریدگان مزدا را گله بپرورم؛ که آفریدگان مزدا را جاودانگی بخشم .که گرسنگی و تشنگی را ازآفریدگان مزدا دور بدارم؛ که ناتوانی پیری و مرگ راازآفریدگان مزدا دوربدارم؛ که باد گرم و باد سرد را هزارسال ازآفریدگان مزدا دور بدارم .
درواسپ توانایی مزدا آفریده اشون پناه بخش – که خواستار زور نیازکننده و به آیین پیشکش آورنده راکامروا کند – او را کامیابی بخشید .                                                               (گئوس یشت – کرده دوم – بند 11،10،9)

 سيـاگـالـش (نماد ی از اسطوره های حمايت ‌از دام)
   سیاگالش، رخساره ای از شبان خدایان عهد دور است . که به مرور زمان رخساره و چهره ای انسانی یافته است . سیاگالش در باور دامداران ازچهارپایانی چون گاو و گوزن نگهبانی ومحافظت می کند.  به عبارتی سیاگالش،  نگهبان چهارپایان ازسختی، بیماری و مرگ است.

اجرای مراسم سیاگالش در موزه میراث روستایی گیلان

اگر هردام از چوپانی تلف شود نشانه آن است که سیاگالش از وی روی گردانده است و هرگاه برشمار گوسفندان و رمه های چوپان افزوده شود، آن رانشانه مهر و توجه سیاگالش می دانند .
صادق هدایت، درکتاب نیرنگستان به این امر اشاره می کند: " معروف است که روز  جمعه بازار، سیاگالش به شکل پیرمردی آمده و کره می فروشد . هرکس ازکره او بخرد هرگزتمام نمی شود و پیوسته آن کره  ری (بركت)  می کند ولی به محض اینکه به کسی ابراز بکند که کره او ری می کند یا مال سیاگالش  است ، فوراً دبه کره او خشک می شود " .
سیاگالش ازسوی دیگرازقدرت دگرسانی برخورداراست، این از توانایی خدایان اسطوره ای است . سیاگالش می تواند خود رابه رخساره چوپانان درآورد و وظیفه حفاظت ونگهبانی ازرمه رابه جای آورد. این خویشکاری با خویشکاری شبان ـ خدایان اسطوره ای یونان و ایرانی بسیارهمگون است[1] .
 
اسطوره سياگالش در رامسر
در باورها و مَسلک گالش ها (کاس سی ها  یعنی قوم ساکن در کوهستان و با شغل دامداری) نیز فردی در کوهها وجنگل ها وجود دارد که از طایفه از ما بهتران بوده و در وقت سختی و مشقّت به داد گالش ها می رسد.
به نظر برخی از اقوام ساکن در روستاهای رانکوه و توابع لاهیجان، سیاه گالش جنی هست که صاحب و مالک گوزن ها وآهوهای وحشی جنگل ها می باشد. ولی در منطقه رامسر و حومه سرگالش به شکل انسانی است که غمخوار گالش هاست و راهنمای آنها جهت یافتن مسیرهای صَعب العلاج کوهستانی در دل کوه ها و درّه ها خصوصأ در ایام وجود مه غلیظ در این مناطق است. سرگالش، دارای قدرت ماوراء الطبیعه بوده ولی از آن در جهت خدمت به انسان ها استفاده می نماید. داستان نگهداری دو بچه و گاوها و گوساله ها در یک زمان نه چندان کوتاه بعد از بارش برف زمستانی توسط یکی از گالش هایی که از ییلاق به جلگه آمده بود و در عوض این کمک گاونر سیاه رنگی را به سیاه گالش هدیه  می دهد زبانزد گالش های منطقه رامسر و حومه  است. نعره این گاو نر (اصطلاح گیلکی گُرانِه) هنوز هم گهگاهی در جنگل طنین انداز می شود.
اسطوره سیاگالش،  زبانزد گالش های مناطق کوهستانی اشکورات  و ییلاقات شرق گیلان و غرب مازندران  بوده و نُقل مجلس مردم رامسر است . همچنین سیاه گالش، کسی است که از زندگی همه گالش ها با خبر است. سرگالش ها و سلِر ها(کسی که مسئول لبنیات و تولید فرآورده های شیری گالش­ها در گاوسراها و گوسفند سراها است) همه او  را دوست دارند و از طریق راههای مختلف از طریق او  راه درست زندگی خود را می یابند.
به روایت دیگری مرد چوپانی در برف شدید اسیر شد. سپس به ناچار گله هایش را درسرما گذاشت و خود گریخت. بهار که رسید چوپان به ییلاق رفت تا شاید چند تایی ازگوسفندهایش را زنده بیابد وقتی به محل مورد نظر رسید با شگفتی دید که گوسفندانش صحیح وسالم هستند و چوپان قوی هیکلی کنارآنهاست او  به چوپان اعتنا نکرد و فکر کرد که سگ ماده اش گله راحفظ کرده پس سرگرم نوازش حیوان شد. سیاگالش پرسید : ای مرد گوسفندانت چطور ازسرما زنده مانده اند؟ مرد گفت : کارسگ من است . تا این حرف از دهان مرد بیرون آمد گوسفندها همگی تبدیل به سنگ شدند. این داستان در کوه دالفک اتفاق افتاده است و می گویند این سنگ ها که به شکل گوسفندها درآمده اند هنوز دراین کوه موجود می باشند.
باورداشت های‌مردم در مورد شمایل‌ سیاگالش
در بعضی ازمناطق می گویند سیا گالش دو نوع است : زولفین و کل( زلف دارو کچل)[2] .
روزی که سرپرستی جانوران حلال گوشت جنگل و کوهستان با سیا گالش موی بلند است، شکارچیان می توانند به راحتی شکار کنند. زیرا سیا گالش در آب چشمه سارها  به آراستن زلف های بلند خود مشغول است و از گله ها غافل است. اما روزی که سیا گالش کچل همراه جانوران حلال گوشت جنگلی و کوهستانی است پا به پای آنها حرکت می کند و شکار چیان دست خالی از شکار باز می گردند . البته باورهای عمومی او  را  بلند قد ، قوی بنیه ، چهار شانه تصویر می کند. قدرت او آنقدر زیاد است که می تواند دو درخت تنومند را خم کند. او موجودی است با هیبت که هیچ کس در برابرش سخن نمی گوید و زبان بند می­آید. بیش از ده متر قد دارد. هر دستش دو متر و هر پایش سه متر و کف پایش را نیم متر می دانند. ریش ندارد اما سبیل هایش از بنا گوش در رفته است.
البته معتقدند سیاگالش به هرشکلی می تواند ظاهر شود از جمله پیرمرد عصا در دست یا کودکی دوست داشتنی. اما در بیشتر نقاط جلگه و کوهستانی گیلان او را به شکل و شمایل مردی قوی هیکل، سیاچرده ، با نیم تنه " چاشو " و شلوار پشمین سیا ه رنگ. اما با جثه ای نه چندان غول آسا که از قدرت بدنی معنوی و بالایی برخوردار است و قدرت ناپدید شدن نیز دارد. تصور می کنند در بسیاری از نقاط گیلان او را فرشته، موجودی عینی، از پیامبران و اولیای خدا ، انسانی افسانه ای، شخصی مقدس، یکی از بندگان خوب خدا ، موجودی غیبی ، نظر کرده و حتی سیّدی بزرگوار به شمار می­آورند و او را سیاگالش   می­گویند زیرا سیا چرده و سیا پوش است. او بیشتر در نیمه­ی شبهای مهتابی و در آستانه ی سحرگاه ظاهر می شود(علی اکبری لیاولی ،1391).
 
"عشق گالش ها  به اسطوره سیاه گالش، وصف ناکردنی و بسیار ستودنی است".
 
 
 
 
منابع مورد استفاده:
1- رحیمیان، ع. 1390. از سخت سر تا رامسر.
2- وبلاگ رانکوه و نصیر محله.
3- وبلاگ تردید (نگار نادری.( http://negarnaderi.blogfa.com
منابعی برای مطالعه بیشتر:ـ سجاد پور، فرزانه. فسون فسانه.1378. تهران ، انتشارات سپیده سحر. ـ دکتر تسلیمی، علی. 1381. گذر از جهان افسانه. رشت، انتشارات چوبک.ـ بتلهایم، برونو.افسون افسانه ها. ترجمه اختر شریعت زاده. 1381.تهران، انتشارات سروش.ـ حسن زاده، علیرضا. افسانه زندگان(جلد 1). 1381. تهران، انتشارات بقعه و مرکز بازشناسی اسلام و ایران.ـ بُشرا، محمد. دد و دام. 1383.رشت، انتشارات طاعتی.ـ دوستخواه، جلیل. اوستا. 1385.تهران، انتشارات مروارید.
 
 
[1] - در هر دین و مذهبی توجه به فردی که نجات دهنده و حل کننده مشکلات لاینحل مردم بوده و برای همه قشرهای جامعه آزادی را رقم می زند وجود دارد که معمولا از آن به نام سوشیانت یا هدف غایی و نهایی جهان و منجی عالم بشریت یاد می شود.در کشورهای غربی حضرت عیسی مسیح و در کشورهای مسلمان حضرت مهدی(عج) را نجات دهنده نسل بشر در جهان می دانند.
 
[2] - شاید در زبانزد از سه نفر باید ترسید(کچل، سرخ مو و زرد ریش) از همین باورها نشأت گرفته باشد.

https://media.ion.ir/content/modulefile/file/1243505.png

خواخره/براره: الهی دَس به سِنگ بزنی طیلا وَکَه!. اَلَن دِ کرکشان کینِ دَس زَه نِشَنِه چون دانِن بجای بار شیشه بار طیلا دَرِن. تخم طیلا کانِن دانه ای 4 تا 5 هزار تومان. دِبار هر کرک لانه دیم شونوبی چند تَه شَت مرغانه(shet merghaane) وگیتِن چومَه سَر نیَن تا کرکشان بوشُن خوشته فَک سر (لانه خودشان) مُرغانه بَنِن. هم کرک راضی با هم صاحب کرک. بار و دانه هم ارزان با هم پِراوان(فراوان). هرچی بار فوکونی کرک هم خا دِ هِچ وَخت سیرا نوبونِه. دبار کرک کُرچ وکتِ بی می مار مره گوره کُرده گوتِه بیه کرک بِنی شَدِن. مرم فورأ شام. 14 تا 15 تَه مُرغانه کرک بُن نی نیام و گوتم: "بسمه الله یکی خروس بقیه عروس". بعد از سه هفته کولش کُن با وی چُمَلَک (جوجه شان) خوشتره حیاط دل چرخ خاردِن!

کلاچ و کشترت و روسک و پوچا هم بونوبان دشمن چمَلَک شان یِه خورده اَمِه اُشان فوخاس دِم یِه خورده هم کرک و تلا. تا چملک شان گته وکُن. تُشنِه گشان ( جوجه مرغ چند ماهه)هم جان دَن هلوآب رَه یا خورشت های دیگررِه. گاهی هم بیلی مُرغانه نی نبان کرک بُن اُن تیدیل به بیلی کُوته بونابا خوشتره آب دل شنا کُرده وی مار هم آب لَک اُشانِ نیا کُرده. اگر همسادشان هم  از امه خانه مُرغانه باردِن می مار فورأ گوته:

"مُرغانه بابُرین اَمَّه وَنِکشین"تبدیل به جوجه نکنین" تا اَمِرره برکت داشته باشه، اَمِه کرکشان مُرغانه بوکنن، مریض و خسته نوباشِن.

خدایا اَمه آخر و عاقبت همه خیرا کُن. همه بوگین: " الهی آمین".

https://newspaper.hamshahrionline.ir/img/newspaper_pages/1397/08%20ABAN/30/ostani/a2.jpg

https://cdn.yjc.news/files/fa/news/1398/9/13/10978100_759.jpeg

بکار ورزای بکار ورزای، تی شوشان گول اناره
هزاران حیف هزاران حیف، تی صاحیب یار نداره
دوعا بوکون تی صاحیب یار بگیره یار بگیره
تی شاخان نوک طلا(نقره=نقرای) بگیره

دانلود فایل صوتی"خوام بشوم رشت"

توجه:

در زمان های گذشته در سخت سر از  دمیدن در شاخ گاو اغلب روز چهارشنبه ها با اعلان "خوک شکار" برای خبردادن اهالی ساکن در جلگه و برنج کاران استفاده می شد. با جمع شدن و همکاری در شکار گراز که یکی از آفات مهم کشاورزی منطقه علی الخصوص در شالیزارهای لمتر و توساسان  محسوب می شد،  عده ای با سنگ و چوب و تفنگ به همراه سگ های اهلی دنبال گرازها کرده و آنها را از بین می بردند.در این بین شغال ها و جوجه تیغی ها هم حساب کار دستشان می آمد و فرار را بر قرار ترجیح می دادند.

امروزه از پوست ، مو، شاخ و سُم حیوانات اهلی جهت تهیه ژلاتین و کراتین در تولید مکمل های غذایی حیوانات اهلی و خانگی و در ساخت کرم های آرایشی استفاده زیادی می شود.

منابع مورد استفاده:

1- ره آورد گیل

http://arq.ir/%D9%85%D8%B7%D9%84%D8%A8-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B1%D9%87-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF-%DA%AF%DB%8C%D9%84/

2- مهر نیوز

https://www.mehrnews.com/news/2338326/%DA%AF%D9%84%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%D8%A2%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-800-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%DA%A9%D9%87%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%B3%D8%B1

مقدمه:

جواهرده،  بخشی ییلاقی از شهرستان رامسر،  در سی کیلومتری جنوب غربی رامسر در ارتفاع دوهزارمتری واقع است  و مسجدی به نام آدینه در آن جا قراردارد. دکتر منوچهر ستوده در مورد مسجد آدینه نوشته است:  مسجد کهن به نام "دزگامَزْ گَتی" دردهکده جورده (جواهرده) ییلاق سخت سر (رامسر) به "آدینه مسجد" معروف و مورد احترام مردم مازندران و گیلان است.

https://cdn-tehran.wisgoon.com/dlir-s3/10531456552942984137.jpg

بنای قدیمی این مسجد بسیار زیبا و منحصر به فرد بود  بطوریکه جهانگرد ان و ایرانگردان  بسیاری از آن بازدید می کردند و سقف لت سر و دیوارهای دارواجنی ، مسجد آدینه را تبدیل به یک بنا با معماری خاص و ویژه ساخته بود و به نظر می آید بیشترین شهرت آن بواسطه  همین معماری خاص ، بومی و متناسب با اقلیم جواهرده بود.

متاسفانه در سالهای  دور آن بنای داروارجنی آن طور که در تاریخ آمده است در اثر زلزله تخریب شد و پس  از تجدید بنای آن بازهم در سالهای اخیر ، بار دیگر دچار آتش سوزی شد که بنای  بتنی و مدرن فعلی جای آن بنای قدیمی  بی نظیر را گرفت.

در  آیین کهن گلکار مسجد آدینه که در واقع یک جشن مذهبی و سنتی بود هرسال در اواسط مرداد ماه در روز جمعه با حضور هزاران  تن جمعیت  از مردم رامسر و استان مازندران و گیلان و الموت و ... برگزار می شد که بسیار تماشایی بود. در این مراسم ضمن برگزاری مسابقات کشتی و بازارهای محلی مردم به نظافت داخل مسجد و دوشیزگان به گل کاری دیواره های بیرونی مسجد آدینه با گل رسی که از منطقه تنگدره جواهرده می آوردند، مشغول می شدند. این سنت ظاهراً مربوط به دوران قبل از اسلام است،  زیرا در تعمیرو مرمت مساجد اسلامی چنین رسم و روشی نیست، (آستارا تا استارباد، ۱۳۵۵، جلد سوم: ۳۲).

ردپای آیین مهرپرستی در جواهرده

درجواهرده آثار بسیار ارزشمندی از گذشته های دور وجود داشت مانند:  گورهای خمره ای و گورهایی که به شکل اتاقکی با سنگ چین در داخل خاک قرار داشت و دارای طاقچه بود.  روی گورها،  خاک ریخته و روی خاک، تخته سنگ های طبیعی گذاشته بودند.  شاید مردم گذشته دور نمی خواستند این گورها مورد جلب توجه واقع شود؛ اما سود جویان (جویندگان گنج) بیشتر قبور را یافته و داخل آن را خالی و خراب کرده بودند.

تصویر مردی درحال نیایش،  برای بهتر دیده شدن،  اندکی با قلم ترسیم شده است،  عکس از فرشته عبدالهی، عکس شماره ۸۶۵۷.

https://arq.ir/wp-content/uploads/2017/02/8657.jpg

خانم فرشته عبداللهی (ایرانشناس و باستان شناس) در محوطه مسجد آدینه،  سنگی به اندازه ۹۰سانتیمتر در یک متر را یافت،  که دارای نقوش نَقر شده بود.  ایشان چند عکس از این سنگ نیز گرفتند،  و گزارشی برای میراث فرهنگی استان مازندران تهیه کردند،  که تنها از میان عکس ها همین یک عکس برایش باقی ماند.

 در رابطه با نقوش نَقر شده این سنگ می توان گفت:  شامل سکویی است که فرد برروی آن در برابر خورشید زانو زده و درحال نیایش است،  و در دو طرف سکو،  افرادی ایستاده اند هم چنین حیواناتی نیز به چشم می خورند،  که  درحال چرا یا برزمین نشسته اند،  که به سختی قابل دیدن می باشد.  به احتمال زیاد این نقش مراسم مذهبی یا یکی از اعتقادات مردم این منطقه را بیان می کند.  البته وجود گورهای این منطقه معروف به گور گبری که قبرهای مربوط به دوران پیش از اسلام می باشد،  نشان دهنده قدمت این منطقه می باشد.

همچنین نگارنده این مقاله سنگ قبری به ابعاد کوچک و تقریبی 30 در 40 سانتیمتر که عکس یک دایره و نیزه ای بر روی آن حک شده بود و احتمال می رود مربوط به قبر یک زن باشد در حیاط مسجد آدینه تهیه کرده ام و در کتاب در حال ویرایش "رامسر در آینه گردشگری" نیز به آن اشاره شده است.

https://s20.picofile.com/file/8447212334/1401_Calendar.jpg

دریافت فایل PDF

https://s20.picofile.com/file/8447212642/%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85_%D8%B3%D8%A7%D9%84_1401_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%DA%A9_%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87.pdf.html

https://s21.picofile.com/file/8444898918/%D8%A2%D9%88%DA%A9%D9%88%D9%86%D9%88%D8%B3_%D9%88_%D8%B4%D8%A8_%DB%8C%D9%84%D8%AF%D8%A7_%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%88_%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%AF%D9%87_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_43_.jpg

https://s21.picofile.com/file/8442956476/%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%88_%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%AF%D9%87_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_40_%D9%87%D9%85_%DA%AF%DB%8C%D9%84%DA%A9%DB%8C_%D8%A8%D9%88%DA%AF%D9%88_%D9%87%D9%85_%DA%AF%DB%8C%D9%84%DA%A9%DB%8C_%D8%A8%D9%8E%D9%86%D9%88%D9%90%D8%B31.jpg

https://s19.picofile.com/file/8440702792/%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%DB%8C%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%B3%D8%B1_%D9%88_%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%AF%D9%87_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%88_%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%AF%D9%87.jpg

https://s18.picofile.com/file/8440702768/%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%DB%8C%DB%8C_%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%AF%D9%87.jpg

https://s18.picofile.com/file/8439931176/%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%88_%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%AF%D9%87_38_%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B2%DB%8C%D8%B2_%D9%88_%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1.jpg

https://s18.picofile.com/file/8438710992/IMG_20210626_WA0006_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%DB%8C.jpg

https://s19.picofile.com/file/8438712392/radio_javaherdeh_35_Gelkar_rooz_masjed_adineh.jpg

دریافت فایل صوتی:

رادیو جواهرده- ش 35 گلکار روز مچّد آینه

آغاز سال 1533 در تقویم طبری  در 2 مردادماه 1400شمسی (مطابق با اول فردینه ماه)  و آغاز سال 1535 در تقویم دیلمی (مطابق با اول نوروزماه) در 15 تا 17 مردادماه 1400شمسی است.

* با تشکر از آقای حمید معرف و  آقای بارمان معرف.

برنامه رادیو جواهرده- شماره 28

چاروداری

دانلود آهنگ    http://beeptunes.com/track/3464221

اثری از: جمعی از هنرمندان

از آلبوم:  موسیقی قومی تنکابن

http://www.bandpay.ir/wp-content/uploads/Ruze-Pedar.jpg

چاروداری-چروداری-چربداری

به دلیل نبودن جاده و وسایل نقلیه در زمان گذشته و در هنگام کوچ از قشلاق به ییلاق جهت انتقال مسافرها و وسایل زندگی چارودارها فعالیت زیادی داشتند.آنها همچنین فروشندگان خرده پای گذشته گیلانی، مازندرانی و سایر استان های غربی، شرقی نیز بوده اند که با چهارپایان خود کالاهائی مانند:برنج، گندم، حبوبات، ذغال و هیزم را به نقاط دیگر منتقل می کردند و در مقابل نفت، قند، چای و کالاهای مورد نیاز منطقه خود را می آوردند .

موسیقی آوازی هم بازتاب زندگی چارودارها است که به وسیله چارودارها خوانده می شد. ملودی چاروداری گاهی در ریتم 6/8 و گاهی بصورت آوازی معمول است که آوازگونه آن بیشتر رایج است . چارودار گاهی سواره و گاهی پیاده بوده و احتمال می رود هنگام سواره و یورتمه رفتن بیشتر آواز سرمی داد.

قطعه ای از آواز چاروداری
..................................
چاروداری کُنم،شب دار وشب گیر(چاروداری می کنم از اول صبح تا شامگاهان)
دسته یاسه بیته کمر ره زنجیر(دست مرا این کارسنگین زخم کرده است و کمر مرا هم زنجیر)
دتر دارون شوموتیر بخورین تیر(انهایکه دختر دارند الهی به تیر غیب دچاربشوید وتیر بخورید)
من مرد جوونا زارزار بومه پیر(زیرا شما با ندادن دختر به من جوان، پیرم کردید)

-----------------------------

سَمند قاطر

بهار  بِمَه نوکوردِم چاروداری

سَمَن قاطر بَچِرسِه مُلکِ ساری

سمن قاطر تی پا نال(نَعل) نِدَشتِه

هزاران حیف تی صَحَب یار نِداشتِه

سَمَن قاطر مِرِه خلخال برسان

صُبِه تا چاشت مِرِه می یار برسان

اگر می یار خاتِه وِرِه وَنِرسان

وی جیب  دَس دُسمالِ مِرِه  برسان

https://s16.picofile.com/file/8428395784/Bahar1400.jpg

باز بهار آمد اُتُلِ

تی شعر درآمد اُتُلِ

تو وَسه چی بوکونی کِلِّه رِضایَ اُتُل

هَر وَخت تی وَرزایَه اُتُلِِ

https://s17.picofile.com/file/8418017868/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_ADINEH.JPG

جواهرده تا سال 1404

محمد ولی تکاسی

mwtokasi@yahoo.com

ظهور و پیدایش شاخه های جدید گردشگری در جهان مثل گردشگری سلامت، مذهبی، دریایی و دیگر شاخه های فعلی آن  نظیر اکوتوریسم و غیره حاکی از اهمیت رشد و گسترش این صنعت در مناطق مختلف جهان با توجه به امکانات باستانی و طبیعی آنها خواهد بود. به همین دلیل هر کشوری که آرزوی رونق این صنعت را داشته و دارد سعی می­ کند راهکارهای مختلفی برای معرفی توانمندی های گردشگری منطقه خود به دیگران را به کار گیرد تا حجم بیشتری از گردشگران را به سمت مرزهایش جلب کند. حذف روادید، پایین آوردن هزینه سفر و اقامت در منطقه ، ایجاد انگیزه­ های مختلف مثل جشنواره ­های خرید و  برگزاری بازیهای سنتی و ورزشی از جمله راهکارهایی برای جلب نظر گردشگران و در نهایت رونق صنعت گردشگری کشورها بوده است .

بر اساس سرشماری سال 1390 جمعیت جواهرده به 9800 نفر(2400 خانوار)  افزایش یافت. در سال 1395 نیز سرشماری عمومی در کشور انجام شد و  احتمال می رود با توجه به خوش نشین بودن منطقه و امکان عدم سکونت در فصول پاییز و زمستان به دلیل برودت زیاد هوا، آمار جمعیت محلی ساکن در ییلاق جواهرده  از این هم کمتر شود[1]. کما اینکه ما در سالهای اخیر،کمتر شاهد سکونت افراد محلی و بومی در فصل تابستان در جواهرده هستیم. رضایت و افزایش درآمد مردم محلی از توریسم می بایست در سرلوحه تصمیمات و هم اندیشی های دولتمردان  قرار بگیرد تا گام های بهتری در زمینه توریسم پایدار و رونق گردشگری در منطقه برداشته شود.

به نظر می رسد عواملی نظیر مهاجرت افراد محلی، افزایش قیمت کرایه منازل استیجاری،  خرید مواد خوراکی و افزایش هزینه زندگی، برگزاری کلاسهای فوق العاده و جبرانی دانش آموزان رامسری در فصل تابستان، نگرانی مردم از وضعیت وخیم رو به رشد ساخت و سازهای غیر منطقی و به دور از اسلوب و قوانین مطابق با منطقه گردشگری و غیرهمگام با بافت سنّتی که فقط جیب بانک­های وام ­دهنده را پر می ­نماید و هم چنین راه یابی افراد غریبه به جواهرده جهت خوشگذرانی و هنجارشکنی برخی از این افراد به اصطلاح متجدِّد و نوگرا به باورها و اعتقادات مردم این ناحیه، همه این عوامل می تواند موجب  عدم رغبت مردم بومی منطقه  به گذراندن اوقات فراغت در جواهرده  شود. (نظر شخصی نگارنده).

هجوم مسافران و گردشگران برای یک یا چند روز و نبود امکانات زیرساختی نظیر جاده آسفالته در برخی مسیرها، عدم رعایت بهداشت محیط در اماکن مناسب جذب گردشگران، با توجه به تصویب طرح های خرد و کلان و جذب اعتبارات، بازسازی بافت سنّتی، احداث چند بوستان جنگلی، وجود اتاق ها و یا خانه ها وهتل ها بدون پارکینگ مناسب و غیره  همگی دست به دست هم داده­اند تا عرصه بر مردم محلی و بومی که سالها به دور از هیاهوی شهری و مشکلات عدیده به دامان طبیعت پناه می بردند، تنگ و تنگ تر شده و دیگر نتوانند روی آسایش و آرامش را ببینند.

 بر اساس نتايج حاصل از بررسي شاخص های عمده بخش گردشگری در سند چشم انداز کشور

(1404-1384)چنین اعلام شد:

1-  عدم بهره برداري مناسب از حجم عظيم آثار تاريخي، فرهنگي و طبيعي متنوّع و جذاب كشور.

2- عدم كفايت اعتبارات دولتي براي پژوهش، حفاظت، مرمت، احياء و معرفي اين آثار ارزشمند و در معرض نابودي قرار گرفتن يا به فراموشي سپرده شدن اين آثار مهم تاريخي، فرهنگي و طبيعي.

3-عدم بستر سازي براي سرمايه گذاري مُستمر در تأسيسات و تجهيزات گردشگري كه باعث مُستهلك شدن اين تأسيسات و كاهش بهره برداري مناسب از آنها گرديده است.

لذا می توان احتمال داد که ادارات، ارگان ها و نهادهای دولتی و یا وابسته به دولت نتوانستند امور مربوطه به رشد و توسعه گردشگری را با اقتصاد بیمار وابسته به نفت به نحو اَحسَن انجام دهند. اگر چه در این راستا تعدادی از مسئولین کشوری، استانی و شهرستان نهایت سعی و تلاش خود را نمودند ولی در مسیر خلاف آب شناکردن در بعضی مواقع مانع تراشی ها و مشکلات زیادی را نیز به همراه دارد. اگرچه پیش بینی شده است ایران تا سال 1400 بیش از 14 میلیون گردشگر داشته باشد ولی در برخی مناطق هنوز کارهای شایسته و بایسته برای جذب گردشگران انجام نشده است.

رشد قارچ گونه ساختمان ها و آپارتمان ها  در جواهرده و مسیرهای بین راهی  آن بدون برنامه ریزی قبلی، آزمایش مکانیک خاک و بر اساس سلیقه و هزینه­ های مالک /مالکان جهت کسب سود و درآمد بیشتر در  آینده­ ای نزدیک ما را با حجم انبوهی از مشکلات نظیر تأمین آب آشامیدنی سالم، دفع زباله و فاضلاب، آلودگی رودخانه­ ها و جنگل دست کاشت  مواجه می سازد. در نهایت تبدیل شدن جواهرده در سالهای آتی به صورت روستایی بی آب و علف و به دور از مناظر طبیعی و جنگلی امری محال و دور از انتظار نخواهد بود.

 با توجه به سیاست کلان بخش گردشگری و توجه به دستورالعمل کلّی اهتمام به امر ميراث فرهنگي, تاريخي و طبيعي كشور که وظيفه اي است همگاني، می توان اذعان داشت که نقش مردم و فعالیت نهادهای مردم نهاد(NGO) جهت کمک در اجرای فعالیت های دولتی کمتر به چشم  می­آید  که نتیجه این کم توجّهی  مسئولین محترم را شاهد هستیم.

همگام با طرح های عمرانی در حال اجرا در جواهرده با وجود دو رودخانه در شرق (ناوکَش دره) و غرب (اسبی آو کَش) در دو طرف جواهرده به یک سیل برگردان در وسط ده جواهرده جهت هدایت روانآب های سطحی و نزولات جوی نیز مدنظر قرار گیرد. علیرغم انجام کارهای آبخیزداری موجود بر روی رودخانه، انجام تراس بندی در دامنه کوه های منتهی به چشمه برتُل  از بالای آبشار دارالوداع و کاشت نهال در بالادست جواهرده (غیر از مرتع قرق شده سُردانه کول=تاک سر) جهت پیشگیری از وقوع خطر سیل و هجوم بهمن و صدمه رسیدن به مردم و خانه های آنها نیاز است.

کارشناسان محیط زیست، منابع طبیعی، گردشگری و میراث فرهنگی، مسکن(از نظر ترکیب و رنگ در طرّاحی سازه­ها جهت ایجاد آرامش) و کارشناسان شاغل در اقتصاد توریسم و تورهای گردشگری  همه   متفّق­ القول هستند که جهت قدم نهادن در مسیر درست گردشگری، ارزآوری مناسب، ایجاد اشتغال ، تهیه بِرَند برای محصولات کشاورزی نظیر فندق و گل گاوزبان و حفظ میراث ناملموس نظیر مهمان نوازی اهالی و نان محلی (کلوبیج کِشتا) و تجهیز امکانات جواهرده با حفظ بافت سنّتی و خانه های قدیمی و با توجه به وجود مناظر طبیعی و بِکر و حفظ آنها برای نسل آینده،  نیازمند یک حرکت بسیجی و جهادی برای تهیه طرحی جامع و فراگیر با شرکت نهادهای ذیربط، همکاری مردم و سرمایه­ گذاری بیشتری بر روی آموزش و فرهنگ عمومی گردشگرپذیری از طریق رسانه­ های جمعی، افزایش افق دید و بینش مسئولین و استفاده از نیروی کارشناسی  با استفاده از تجربیات کشورهای همسایه می باشد.

 منابع مورد استفاده: 

1-سند چشم انداز توسعه بخش میراث فرهنگی وگردشگری کشور ایران  (1384 تا 1404 ).

 آدرس اینترنتی :  سند چشم انداز گردشگری کشور ایران - افق 1404.

2-کشکول (http://www.emadezzati.blogsky.com/1392/03/01/post-173/)

[1] - در آمار دیگری بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰ حدود ۹۸۰۰ نفر (۲۴۷۰ خانوار) است(شورای دهیاری جواهرده، 1394).

https://drsotoudeh.ir

وب سایت دکتر منوچهر ستوده

«مردی که قلم را با قدم همراه کرد»

خـونـســت دلــم بـرای ایــران      جان و تن من فدای ایران
بهتر ز هزار صوت غیبی است      در گـوش دلـم ندای ایران
یــکـرنـگ شـو و یـگانـگی کـن      تا کـم نکنـی بهـای ایران
ورنـه تــو سـتــوده ­وار گـویـی      خـونست دلـم برای ایران

برگرفته از شعر «ایران» سروده‌ی استاد منوچهر ستوده - ۱۲ دی‌ماه1321 

دریافت فیلم دکتر منوچهر ستوده

هر کی گوشِ خَنِه وَنِه گوشوارم بِخَه

محمد ولی تکاسی mwtokasi@yahoo.com

یِه روز چَن نفر جمعا بان بُشان زِن خاس(خواستگاری). بین راه زامامار بوگوتِه شیرینی و یِه دَستِه گُل هِگیریم دَس خالی خا بَدِه!. زاما پَئر که چال دره گِه آو بُخوارده با بوگوتِه: شیرینی خشک هِگیریم هم ارزانتره هم ویشتَره نظر هَنِه.

عروس مار که هَمساده شان وی نام بَنِه دَشتِن پَچ باقلَه دروازه وازا کُرده. هیته دسته گل و شیرینی خشک بِدَه وی دوک وَلا با(کمی ناراحتی). بفرما بَزه همه بُشان خانِه دِل بنیشتِن.

 عروس پَئر از زاما پَئر سؤال بوکورده. خا شِمِه آقازاده چه کار مشغولِه؟. زاما پَئر بوگوتِه تازه خوشتِه درس تُمان(تمام) بوکورده اَلَن هم می پیش نجاری همرَه مشغولِه.

عروس مار بوگوتِه: می کیجا هم فوق لیسانس هِگیتِه اَلَن خانه نیشتِه می هَمرَه سبزی پاک کانِه تا وی پَئر بابُره بازار بُروشِه وِرِه پول چاکونِه. خُب دونیا این جور نمانِه. داماد  یِه آسَت بکشی یَه (تأسف خورد).

 یِه کم از این در و اُن در کوه کَلِک، گیلان مَلِک گَپ بَزَن.

زاما بوگوتو: اگر مِرِه به غلامی قبول بوکونین خوشته سعی کانِم یِه زیندگی خوب عروس خانم رِه ترتیب بَدَم. شِمه سربلندی اَمِه سربلندی هم هِسُّه. دورا دور اَمِه کَسِن فامیل هم هِسّیم. ایتَه ویشتر فامیلا بونیم.

عروس پَئر بوگوتِه: تو آدم خوبی هِسِّه. شغل هم دَرِه تونی خرج زیندگی بَکشی؟.

عروس مار(پَچ باقلَه) بوگوتِه: امَّه می کیجا وَنِه سیفا(جدا) بَسَّه.

شوپَئر بوگوتِه: "تو فِ بگو اُن فیهات دانِه(گونِه)". قَبلَن فکرشه بوکورده. شونو یِه خانه کرایِه کانِه بَسِّن وی دل زیندگی بوکونون .

 عروس پَئر بوگوتِه: وَکِتِن اولاد خوشترِه مَعلومه! می دَس هم تنگه اَلَن همه چی گرانِه. مو جهاز خیلی دَس بالا گیتِه نوتونِم می وُسع زیاد نَرسنَه.

شومار بوگوتِه: عیبی ندارِه(بَعگِه نی یَه)، "هرکی گوش خَنِه وَنِه گوشوارَم بِخَه!". بهتره یکی دو سال اَمه خانه طبقه بالا  بَسِّن. دِ آقابالاسر نِدَشته باشِن. خوشته آقایَن خوشتِه نوکر. یِه کم پول جمعا کُنِن خوشتره خانه زیندگی وَکِن.

بعد هم بنیشتن تاریخ عقد و عروسی مشخص بوکوردن، بُشان.

http://s6.picofile.com/file/8391354900/A1_CD.jpg

http://s6.picofile.com/file/8391355150/A2_CD.jpg

http://s4.picofile.com/file/8372591868/radio_somamos.jpg

عکس: محمد ولی تکاسی

جواهرده رامسر- قله کوه وژک کنار آنتن تقویت موبایل

شهریور 1389

رادیو جواهرده(برنامه بیست و هفتم)
آهنگ  زرد ملیجه
(فولکلور گیلان)

ساخته:استاد ابولحسن صبا
نوازنده گان: استاد فرامرز پایور و عباسی

دریافت آهنگ:

الف)

https://www.dalfak.com/w/aileg/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%B5%D8%A8%D8%A7-%D8%B2%D8%B1%D8%AF-%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%AC%D9%87

ب)

https://beeptunes.com/track/3440750/%D8%B2%D8%B1%D8%AF-%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%AC%D9%87-%D8%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C