روز:

روز یا شبانه‌روز. آنچه در زبان فرانسه امروزه به معنای «روز» به کار می‌رود در واقع ریختی از زبان فارسی است و برگرفته از واژه «روز» فارسی است. این واژه ژور(jour) همان واژه فارسی «روز» است که به مرور زمان حالت اصلی خود را از دست داده است. در خود زبان فرانسه علاوه بر کاربرد این واژه پسوند «دی» (di) نیز به معنای «روز» است که در کلمات lundi, mardi, mercredi, jeudi, vendredi, samedi دیده می‌شود که البته همان معادل day در زبان انگلیسی است. یکای زمان است که برابر با ۲۴ ساعت است. بیشتر در گفتگوی رایج به شبانه‌روز، روز گفته می‌شود. مثلاً می‌گویند از فلان تاریخ ده روز گذشت، که منظور ده شبانه‌روز است. شبانه‌روز از یکا‌های سیستم SI نیست، اما کاربرد آن همراه با یکا‌های SI مجاز است. شبانه‌روز در سیستم SI با ۸۶۴۰۰ ثانیه برابر است.در ستاره‌شناسی روز نجومی برای هر سیاره برابر است با یک‌بار گردش سیاره به‌دور خود نسبت به ستارگان ثابت. در مورد زمین طول روز نجومی ۲۳٫۹۳۴ ساعت خورشیدی و ۲۴ ساعت نجومی است.

نام ترتیبی روزها(فارسی و گیلکی)

پس‌پسان‌پریروز =  پَس ÷پَسان پِریگروز

پسان‌پریروز = پَس پِریگروز

پس‌پریروز یا پیش‌پریروز (در برخی لهجه‌های فارسی) = پَس  پِریگروز یا پیش پریگروز

پریروز= پِریگروز

دیروز = دوگروز

امروز= ایمرو = ایمروز

فردا= فردا

پس‌فردا= پَس فردا

پسان‌فردایا پس‌ترسبا (در برخی لهجه‌های فارسی افغانستان)= پَسان فردا

پس‌پسان‌فردا= سه روز دیگه

نام ترتیبی شب‌ها

پس‌پسان‌پریشب = پَس پَسان پِریگ شُب

پسان‌پریشب = پَسان پِریگ شُب

پس‌پریشب یا پیش‌پریشب (در برخی لهجه‌های فارسی)= پس‌پریگشُب یا پیش‌پریگشُب

پریشب= پریگشب

دیشب= دوگ شُب

امشب = ایم شُب

فرداشب= فردا شُب

پس‌فرداشب = پَس فردا شُب

پسان‌فرداشبیا پس‌ترسباشب (در برخی لهجه‌های فارسی افغانستان)

پس‌پسان‌فرداشب = سه شُب دیگَه

جدول1- فهرست روزهای هفته در تقویم های مختلف

 در همه جای دنیا همیشه روزهای هفته با هم منطبق و برابرند. مثلأ یکشنیه ایرانی ها برای تقویم های گرگوری و اسلامی هم یکشنبه است.

صبح دم= صُب(صُبح) میجال=اذان صُب(صبح)= صُبا دَم= میلجه .....

دم ظهر= ظُهر = ظُهر میجال= ناهار موقع

دم مغرب= گرگ و میش= شَن سَه سَر = نیماشتِه

نیمه شب= نصفه شُب