منبع:ویکی پدیا\ و وب سایت گرکان انزلی
گردآورنده : هلن عزیزی

در زمانه ای نه چندان دور، چموش یا کفش و پای‌افزار تمام چرم ، مخصوص گیله مردان و روستاییان ‘بدون پاشنه’ و در انواع و اقسام مختلف مورد استفاده اغلب ساکنان گیلان بود . نوع متداول آن، دارای بند و تسمه‌های بلنداست که به ساق پا پیچیده می‌شود و نوع دیگر دارای تسمه و بند است، ولی همانند نوع بنددار، نوکی عقابی و برگشته دارد.در گذشته اکثر روستاییان، دامداران و کشاورزان گیلانی از چموش استفاده می‌کردند که با رواج کفش‌های ماشینی و انواع پای‌افزار لاستیکی و پارچه‌ای، امروزه استفاده از چموش بسیار کم شده، به طوری که اکنون این صنعت و هنر سنتی بیشتر جنبه تزیینی پیدا نموده است.

http://images.hamshahrionline.ir/images/upload/news/pose/8607/kafsh11-zr.jpg

چموش را غالبا از چرم ساده و بدون رنگ تهیه می‌کردند، اما اگر می‌خواستند که چرم را رنگ کنند، از رنگ گیاهی همچون رنگ پوست انار استفاده می‌شده است. چموش اصیل را از چرم دباغی شده ‘گاومیش برای مردان ‘ یا بز ‘برای زنان ‘می‌ساختند و به همین جهت در جاهایی که دوخت چموش متداول بود، تشکیلات دباغی و دباغخانه رو به راه و دباغخانه‌هایی در حوالی چموش‌ دوزان وجود داشت .کارگاه‌های دباغی که خود نیز از مشاغل قدیمی این منطقه، به خصوص صنایع دباغی ماسوله را تشکیل می‌داد، کارش تبدیل پوست گاو و گوسفند به چرم بود.

در گذشته نه چندان دور و قبل رواج شیوه های نوین عمل آوری چرم ، برای تهیه چرم مورد استفاده چموش ، پوست گاو و بز را به دباغخانه آورده، اول آن را نمک می‌زدند، بعد در آهک می‌خوابانیدند، سپس موی آن را بر می داشتند و آنگاه در آب انار ترش، پخته و در حوض می‌انداختند تا پوست رنگ بگیرد.بعد از آن چرم را روی تخت انداخته، لوله می‌کردند، سپس در آب فرو می‌کردند تا شوری آن برود، بعد در کنار هم آویزان می‌کردند تا هوا خورده و خشک بشود. بعد از این مرحله پوست را صاف نموده مجددا در آب می‌انداختند، آن وقت آن را روی تخت خوابانیده، آن را ‘شلفا’ (یک نوع ضربه زدن به پوست) می‌زدند و محصول به عمل آمده را تحویل چرم‌فروشان و کفاشان می‌دادند.

چاروق يا چارق،

كفش چرمي و پاي افزار دهقانان است كه بندها وتسمه هاي بلنددارد و بندهاي آن به ساق پا مي پيچد و اصطلاحاً به آن شم، پاتابه و پاليك گفته مي شود.

امروزه چاروق، كاربرد مصرفي خود را تا حدودي از دست داده و حالتي تزييني به خود گرفته به گونه اي كه زنان و دختران شهري از آن به عنوان كفش روفرشي استفاده مي كنند. نخ ابريشمي رنگي، نخ گلابتون، مخمل، پاشنه هاي چوبي، نوار زيگزاگ، چرم گاو و... از جمله موادي است كه در چاروق دوزي مورد استفاده قرار مي گيرد و گزن، سوزن، درفش، قلاب، چكش و مشته از ابزارهاي چاروق دوزي است كه مشابه ابزار كفاشي مي باشد.

چموش ها معمولا از جنس چرم گاومیش نسبت به رطوبت عایق بوده و در تمام طول سال نرم می مانند.

در گیوه دوزی ها(1) بیشتر از نخ قالی و سوزن کاری روی آن با نخ خای رنگی توسط زنان استفاده می شود.

در شهرستان رامسر و حومه

در شهرستان رامسر و ییلاقات اطراف آن چموش و چاروق بیشتر توسط تاجران قزوینی و طالقانی از طریق راه قزوین به اشکورات و جواهرده وارد می شد و در اختیار افراد قرار می گرفت.در سخت سر قدیم به چموش و یا چاروق " پاتاوِه" نیز می گفتند که با بندهایی(تسمه عریض پارچه ای) به دور ساق پا پیچیده شده و راه رفتن در اراضی شیب دار جنگلی و برف و گل و لای را برای افراد امکان پذیر می نمود.بعدها این واژه به پای افزار ( و یا پاوزار) تصحیف شد.سالها بعد گولِش(رزین لاستیکی) جای آن را گرفت و سپس با ورود کفش های امروزی کار چموش دوزی و چاروق دوزی به ورطه فراموشی سپرده شد و فقط جنبه تزیینی پیدا کرد.

http://images.hamshahrionline.ir/images/upload/news/pose/8607/kafsh10-zr.jpg

ابزار چموش دوزی

نظیر ابزار کفاشی بوده و بیشتر شامل سندان چوبی، درفش کفاشی، مُشته، تیغ، چکش و غیره می باشد.

پاپوش

امروزه در بیشتر مناطق ییلاقی غرب مازندران و گیلان از پاپوش در طرح های ساده و رنگی و با نقش های شاد و زنده استفاده می شود. پاپوش بیشتر از جنس نخ پشمی است که به دو صورت ساق کوتاه و ساق بلند با نخ هایی برای پیچیدن به دور ساق پا و اخیرأ از جنس نخ کاموا توسط زنان روستایی با قلاب بافته می شوند. در فصل زمستان به جای جوراب و روفرشی توسط مردان و زنان و بچه ها در اندازه های متفاوت تهیه شده و مورد استفاده زیادی دارند.

http://heavenn.persiangig.com/image/knit/patik/%D9%BE%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B4%20%D8%B9%D8%B1%D9%88%D8%B3%DA%A9%DB%8C1.gif

گیوه نوعی پاپوش مخصوص مردان روستایی و از جمله صنایع دستی مناطقی از ایران است. تمامی مراحل تولید این پاپوش دستی است و مواد اولیه آن نخ قالی (که اصطلاحا تنه نامیده می شود) و ضایعات چرم است. رویه گیوه توسط زنان و توسط نوعی سوزن که جوالدوز خوانده می‌شود بافته می شود و قسمت کفی آن توسط مردان با استفاده از ابزاری که تخت نامیده می‌شود به اصطلاح آجیده می‌شود. در صورت لزوم رویه این پاپوش با استفاده از سیریش اندوده می شود تا در مزارع کشاورزی مانع نفوذ آب به درون آن شود.