طایفه جولا خیل در جواهرده

طایفه جولا خیل در جواهرده چهارشنبه بیست و ششم بهمن ۱۳۹۰ 11:38

پهلوان تقی جولا

منبع: خلیل منصوری -وب سایت سماموس

در جواهرده جوانی شیرین عقل به نام تور تقی زندگی می کند. تور در گیکلی به معنای شیرین عقل و دیوانه است که نسبت به تورانی می باشد و واژه دیوانه به معنای جن به کار می رود تا تفاوت میان شیرین عقل و مجنون بیان شود.

تور تقی برای عموهای کارگری می کرد و ریزدام ها را به چرا می برد. وی در کنار مسجد آدینه بر اساس شیرین عقلی و دیوانگی به چوبی می زد و سر و تن خویش را به آن می آزرد. شاید نوعی خودزنی در وی وجود داشت. سال ها این گونه عمل می کرد تا این که روزی سر خویش را محکم به چوب می کوبد و بیهوش بر زمین می افتد. در این زمان، شخصی به او نزدیک می شود و بر او نهیب می زند و می گوید برخیز که این پشت را کسی نمی تواند بر زمین زند.

هنگامی که تورتقی به هوش می آید، در خود احساسی شگفت می یابد. به نظر می رسد که توان دیگری یافته است. به سادگی هم چیز را از جا بر می کند و سنگ های بزرگ و صخره های عظیم را جابه جا می کند و گوساله ای را بر دست بالا می برد.

روزی برای امتحان و آزمون خویش به عروسی می رود. در آن زمان ها، کشتی گیری یکی از آیین های اصلی عروسی بود و هر کسی در این میدان پیروز می شد صله خوبی از داماد و بستگانش دریافت می کرد.

تور تقی به عروسی می رود و مبارز می طلبد، اما کسی به سخن تور تقی اعتنایی نمی کند. بستگان داماد برای ساکت کردنش غذایی به او می دهند. وقتی غذا را می خورد به نزد داماد می رود و می گوید چون از من پذیرایی کردید من هم می خواهم این عنایت شما را جبران کنم و کشتی بگیرم.

داماد هم چون می خواست تور تقی را از سر خود وا کند به چند تن از کشتی گیرها اشاره می کند که یکی پشت این تور تقی را بر زمین زند تا دست از سرشان بردارد. تور تقی کشی گیر را به سادگی بلند می کند و برزمین می زند. این گونه بود که تور تقی پهلوان میدان را هم بر زمین می زند.

مدتی گذشت و خبر می رسد که در گیلان کشتی گیله مردی پهلوانی برگزار می شود. عموهای تورتقی می روند تا دراین مسابقات حضور یابند. تورتقی، گله دام را به دوستی می سپارد و خود در پی عموها به گیلان می رود. وقتی به گیلان می رسد، خواهان کشتی با پهلوانان می شود، اما کسی به او راه نمی دهد، زیرا نشانه و لباس پهلوانی بر تن ندارد. وی اصرار می کند. به او می گویند که باید از حاکم منطقه اجازه مسابقه به دست آورد. تور تقی به سراغ حاکم می رود. وی در سره بود. وقتی تورتقی به سره می رسد سگ های بزرگ گله به او حمله می کنند، تور تقی هر یک از سگان را به مشتی نقش بر زمین می کند. چوپان ها و مباشران سر می رسند و علت حضورش را می پرسند. حاکم که خود از بالای بلندی ناظر مبارزه تور تقی و سگان بود، به اجازه می دهد تا خدمت برسد. تور تقی خواهان حضور در مسابقه و لباس و نشانه پهلوانی می شود. حاکم به چوپان بهادرش اشاره می کند تا با وی مبارزه کنند. تور تقی به حرکتی تند همه را نقش بر زمین می کند و پهلوانانه می ایستد. پس از دریافت نشانه و لباس پهلوانی وارد میدان کشتی گیله مردی می شود.

کشتی گیله مردی ترکیبی از کشتی و مشت زنی با قوانین خاص است. کشتی گیله مردی در حقیقت یک جنگ تمام عیار تن به تن است. تور تقی وقتی به میدانگاه می رسد با یک پشتک واروی بلند از میان جمعیت حاضر خود را به درون میدانگاه می افکند و خواهان مبارزه با سرپهلوان می شود. همه شگفت زده می شوند و از او می خواهند تا با پهلوانان دیگر مبارزه کرده تا در پایان به سراغ سرپهلوان برود. ولی او اصرار می کند و در نهایت سرپهلوان وارد میدان می شود. تور تقی به مشتی، پهلوان را بر زمین می کوبد و چون گوساله ای از زمین بر می کند و پشت او را به خاک می مالد. وقتی عموها وارد می شوند، مبارزه تمام شده بود و می بینند که تور تقی به کیسه ای از اشرفی و صله های بسیار در میدانگاه می گردد. تور تقی کیسه و صله ها را به عموهایش می دهد و با هم به جواهرده باز می گردند.

اکنون پهلوان تقی سربلند باز می گردد. سپهسالار تنکابنی با سربازان و پهلوانان خود به تنکابن می آید و در شهسوار مستقر می شود. تور تقی به سراغ سپهسالار می رسد تا با پهلوانان وی مبارزه کند که از تهران با خود آورده است. وقتی به شهسوار می رسد سربازان و پهلوانان وی را به تمسخر می گیرند، ولی پهلوان تقی همه را بر زمین می کوبد. به سپهسالار خبر می دهند که چنین شده است. سپهسالار بر تالار قصرش می ایستد و ناظر مبارزه پهلوان تقی می شود. پهلوانان یکی پس از دیگری شکست می خورند. پهلوان تقی خود را به سپهسالار می رساند. سپهسالار از قدرت او شگفت زده می شود و او را به خدمت می پذیرد. آن گاه وقتی پهلوان تقی بوسه خدمت بر آستان سپهسالار می نهد، سپهسالار او را به خدمت می گیرد و زمین های چوتوک، مدکوه (مادکوه) و را به او به عنوان صله می دهد. اکنون این زمین ها به عنوان مرتع و ملک طلق خویشان پهلوان تقی شناخته می شود. پهلوان تقی از جولا خیل و از جنگ سر است.

کلمه «جولا»در لغت يعني بافنده ، «جولا» طايفه اي از گالش‌هاي ناحيه کوهستاني رامسر هستند که زندگي شان از راه گله داري و دامداري مي گذشت و کليه مايحتاج زندگي شان از قبيل خوراک و پوشاک را از دام تامين مي کردند شرايط سخت زندگي در کوهستان سبب شده بود ، در مقابل سرما و سختي تامين امنيت ، استعدادهاي خود را بروز دهند .

بروز استعداد در مقابل مشکلات سبب شده بود تا آن ها انسان هايي مقاوم و تيز هوش بارآيند . مردانشان لباس سياه به تن مي کردند و در سپاه هخامنشيان به عنوان جنگجو به کار گرفته مي شدند ، بعضي ها را اعتقاد براين است که اين طايفه قبل از آمدن آرياييها به ايران در ناحيه کوهستاني رامسر زندگي مي کردند و ريشه در اين آب و خاک دارند ، اما بعضي ها معتقدند که اين ها طايفه اي بودند از مردم «سيه دهن» تاکستان امروزي که بوسيله رضا شاه به ناحيه کوهستاني رامسر کوچانده شده اند ، اما آن چه مهم است تحولي که در زندگي اين طايفه حاصل شده و دامداري را به کلي رها کرده و در فرهنگ شهرنشيني استحاله شده اند و اگر جولايي را به نام جولا خطاب کنيد ناراحت مي شود . چرا !؟

جولا کيهَ ؟ دادِ جولا از چيهَ ؟


جولا کي با ؟ دادِ جولا از چي با ؟

جولا سُرخ تَلهِ کويَه مانِه

                            کَلِه پيشِ گَرمِ کِشتايَه مانِه

گاو مَنهِ ، کل گايَه مانِه

                            کِرکِ مَنه ، تَلايَه مانِه

صُبادَمِ دَريايَه مانِه

دَ بُگُم ، جولا کيهَ ؟

      جولا کيَه ؟ داد جولا از چيَه ؟                                   *   *   *
وقتي جولا پوسين کُلايَه سر نيَنِه

                   پاشنه گيوَه وَرکَشَنِه
پَشمِ جورابِ بَندِ دور قَدَک دَکِشَنِه

                        کولَر دوشِه گَرِه _ کَچَک چويَه دَسِه گَرِه
مِن دامانِ دِل راه دَکَنِه ـ باد وِه مَرد نيَه

               صد تا وِرگ وِرهِ حَريف نيَه

وقتي جولا پا بوزِگِه فيليک زَنِه


                        نَهب کانهِ راه دَکَنِه

به هَلهِ ، سيَه تول ، بارگاه ، چاله سر ، سيه رسي

     پشتوسو ، چُم چَرخ هَدَه ، ييلاق هِسَّ

جولا گِرچه مَنهِ ، کَل بُزِ مانِه

                   پنجهِ سَر گام زَنهِ ، جُفتک زَنِه راه شونو

جولا خرگوش مانِه

                       جولا کرات دارِ مانِه
    وِه تَنِ جِزّ دَرِه

                            وِرِه تَنهِ گيت نِشَنِه
ولي خورَ پيس پيسِه کرات دارِ تُک شُونو

         وهِ کين تولِه نوشونو        *   *   *
ولي الانِ جولا ، جولا نيهَ

                          مرد ِ کولِر و کُنُس چو و شولا نيَه
وقتي دور تا دور ِ جنگلِ سيم کَشَنن

              روح ِ جولايَ قُرُق کانن
گلهِ و رَمهِ گردانيه از جولا وِگَرِن

                 وِه سِرِگايهَ تَش زَنن
جولا ـ بي جوـ لا ـ بونُه

                       وِه کَمر تا زانو پشت تا بونُه
شاخ شماري شروع بونُه

                         گله داري وَردَکَنهِ
شولا وکولِر ـ پوسين کُلاه ـ دَس عصا

            آغل و کُلام ـ کَچِه و کِليِز ـ سِلار و گالش
يا سَر گالش ـ رساله رِه واژه ِ تحقيق وَکَنِه

           گوسند ماس ـ شير و کره ـ دوغ و دوشاب
کوچر پُلا ـ سَم وَکَنهِ ، وَر دَکَنهِ

                    روغن نباتي ـ شير و ماس رُس بَکِشَه
بَمُردِه کِرک ـ جولا زِنِه گِه شام و ناهار ِ
                 قاتُق وَکَنِه
                                                   *  * *
جولا گيجه ِ زيرِ ابرو وِچَنِه

                      خو يا گله ، مِش کانه
                                  خو توک سُرخابِه زَنِه
جولا وَچِه ـ قَدَک شِلار ِ از تَن دَر هَرهِ

    شلوارِ لي بهِ پا کانِه ـ گُل گُل ِ پيرهَن دُکانهِ
گِر چِه مَنِه کَل بُزّ ـ «آهو بيابان» هِگَرِه

             سيگارِ مَگنا کَشَنِه ـ جار شونو ـ جيرهَنِه

       آرنولد وَکَنِه *   *   *
الان ِ جولا ، جولا نيَه

                          مرد کوه ُ کَمرُ يه شَب خوابِ در شولا نيَه
مرد سُمامُسُ ـ لَپاسرُ

                                 رفيق گردشِ زيرِ نورِ ماه نيَه
داد ِ جولا از (بي رَسميَه )
                                         (بي کَسيَه)
                                                           داوزدهم کُروچِه ماه هزارو سيصد و هشتاد

شعري  از حسن پورمنصوري

نوشته شده توسط محمد ولی تکاسی | لینک ثابت |